Trong cuộc sống hằng ngày, trầy xước, đứt tay, bỏng nhẹ hay vết mổ sau phẫu thuật đều có thể xảy ra với bất kỳ ai. Nếu chăm sóc vết thương không đúng cách, nguy cơ nhiễm trùng, chảy mủ, lâu lành và để lại sẹo xấu sẽ tăng lên rất nhiều. Ngược lại, xử lý và chăm sóc vết thương khoa học sẽ giúp vết thương mau lành, giảm đau và hạn chế biến chứng.
Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn những nguyên tắc cơ bản, an toàn và dễ áp dụng để chăm sóc vết thương tại nhà.
Vết thương là tình trạng tổn thương da và mô mềm bên dưới do nhiều nguyên nhân như: va chạm, tai nạn, phẫu thuật, bỏng, bệnh lý nền (tiểu đường, suy tĩnh mạch…)
Khi da bị tổn thương, hàng rào bảo vệ tự nhiên bị phá vỡ, vi khuẩn dễ xâm nhập gây nhiễm trùng. Chăm sóc vết thương đúng cách giúp:
Giảm nguy cơ nhiễm trùng, hoại tử mô.
Tăng tốc độ lành thương, giảm đau, giảm sưng.
Hạn chế để lại sẹo lồi, sẹo thâm, mất thẩm mỹ
Một số loại vết thương bạn có thể gặp trong sinh hoạt:
Vết trầy xước nông: do té ngã, va chạm, ma sát với bề mặt thô ráp.
Vết cắt, đứt tay: do dao, kéo, vật sắc nhọn.
Vết đâm: do đinh, gai, kim… thường nhỏ nhưng có thể sâu.
Vết bỏng nhẹ: bỏng nước sôi, dầu mỡ, hơi nóng…
Vết mổ sau phẫu thuật: cần chăm sóc theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Vết thương mãn tính: loét tì đè, loét bàn chân do tiểu đường, loét tĩnh mạch… – nhóm này cần được bác sĩ theo dõi sát.
Với các vết thương sâu, rộng, chảy máu nhiều hoặc do bỏng nặng, vết thương mạn tính, bạn không nên tự xử lý tại nhà mà cần đến cơ sở y tế.
Trước khi sơ cứu hoặc thay băng, hãy:
Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch, lau khô.
Nếu có, nên đeo găng tay dùng một lần để giảm nguy cơ đưa vi khuẩn vào vết thương.
Đây là bước đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng trong phòng ngừa nhiễm trùng.
Dùng gạc vô trùng hoặc khăn sạch, ấn nhẹ lên vết thương trong vài phút.
Nâng cao vùng bị thương (nếu có thể) để giảm chảy máu.
Nếu máu chảy ồ ạt, khó cầm hoặc nghi tổn thương mạch máu lớn → cần đi cấp cứu ngay.
Đây là bước quan trọng giúp loại bỏ bụi bẩn, dị vật, giảm nguy cơ nhiễm trùng:
Rửa vết thương bằng nước sạch, nước muối sinh lý 0,9% hoặc dung dịch sát khuẩn phù hợp theo hướng dẫn y tế.
Rửa nhẹ nhàng, tránh chà xát làm tổn thương mô mới.
Loại bỏ sạch dị vật bám nông trên bề mặt nếu có thể. Nếu dị vật đâm sâu, tuyệt đối không tự rút ra mà phải đến bệnh viện.
Lưu ý quan trọng:
Hạn chế dùng cồn, oxy già, rượu trực tiếp lên vết thương hở vì có thể làm tổn thương mô lành, khiến vết thương lâu lành hơn.
Không tự ý dùng các dung dịch sát khuẩn mạnh hay trộn nhiều loại thuốc bôi nếu không có chỉ định của bác sĩ.
Sau khi làm sạch, nhiều hướng dẫn hiện nay khuyến khích giữ vết thương trong môi trường ẩm vừa phải (không khô bong tróc) để hỗ trợ tái tạo mô tốt hơn:
Có thể sử dụng các sản phẩm kem/gel dưỡng ẩm, hỗ trợ lành thương đã được kiểm định, theo chỉ định của nhân viên y tế.
Tránh để vết thương quá ướt (dịch thấm nhiều vào băng gạc), cần thay băng khi thấy băng ẩm ướt.
Không phải vết thương nào cũng cần băng kín, nhưng với những vết thương hở, sâu, dễ va chạm, việc băng bó đem lại nhiều lợi ích:
Giúp bảo vệ vết thương khỏi bụi bẩn, vi khuẩn và va chạm.
Duy trì độ ẩm lý tưởng, giúp mô hạt phát triển, vết thương mau lành.
Hạn chế nguy cơ sẹo xấu khi lành thương.
Cách băng đơn giản tại nhà:
Đảm bảo vết thương đã được rửa sạch và khô tương đối.
Đặt một lớp gạc vô trùng lên vết thương.
Cố định bằng băng dính y tế hoặc băng cuốn, không quấn quá chặt gây cản trở tuần hoàn.
Thay băng ít nhất 1 lần/ngày hoặc khi băng bị ướt/bẩn.
Một số vết trầy xước nhỏ, khô, sạch có thể không cần băng, để hở cho thông thoáng – nhưng vẫn phải giữ vệ sinh tốt.
Sau khi chăm sóc vết thương, bạn cần theo dõi mỗi ngày. Các dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng bao gồm:
Đỏ lan rộng quanh vết thương.
Sưng, nóng, đau tăng dần.
Vết thương chảy dịch đục, có mủ, mùi hôi.
Sốt, mệt mỏi, ớn lạnh.
Khi xuất hiện các dấu hiệu trên, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị sớm.
Nhiều người do thói quen dân gian hoặc thiếu thông tin nên vô tình khiến vết thương lâu lành, dễ nhiễm trùng:
Rắc bột thuốc, nghệ, lá cây chưa được tiệt trùng trực tiếp lên vết thương.
Lạm dụng cồn, oxy già nhiều lần trong ngày.
Dùng chung dụng cụ, gạc, khăn nhiều lần mà không đảm bảo vô khuẩn.
Không thay băng thường xuyên, để băng ướt, dính chặt vào mô mới.
Tự ý dùng kháng sinh, thuốc bôi hoặc uống mà không hỏi ý kiến bác sĩ.
Bạn nên tránh các thói quen trên để bảo vệ sức khỏe bản thân.
Bạn nên đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện khi gặp các trường hợp:
Vết thương sâu, rộng, rách da nhiều, nghi cần khâu.
Vết thương do vật bẩn, gỉ sét, động vật cắn.
Máu chảy nhiều, ấn không cầm sau 10–15 phút.
Vết thương ở vùng mặt, mắt, khớp, bộ phận sinh dục.
Xuất hiện dấu hiệu nhiễm trùng: sưng, nóng, đỏ, đau tăng, chảy mủ, sốt.
Vết thương lâu lành > 7–10 ngày không cải thiện hoặc ngày càng nặng.
Bạn chưa tiêm phòng uốn ván đầy đủ theo khuyến cáo.
Đi khám sớm giúp bác sĩ can thiệp kịp thời, giảm rủi ro và chi phí điều trị.
Chăm sóc vết thương đúng cách là sự kết hợp giữa: vệ sinh – dưỡng ẩm – bảo vệ – theo dõi sát dấu hiệu nhiễm trùng. Khi được thực hiện đúng, vết thương sẽ mau lành hơn, ít đau hơn, giảm nguy cơ sẹo xấu và biến chứng.
Với vai trò là đơn vị cung cấp giải pháp y khoa, ANPHA TECH luôn sẵn sàng đồng hành cùng bác sĩ, điều dưỡng và người bệnh trong việc lựa chọn băng gạc, vật tư chăm sóc vết thương phù hợp, an toàn và hiệu quả.